TBMM Lideri Şentop, 27. Devir 4. Yasama Yılı’nı kıymetlendirdi: (2) TBMM Lideri Mustafa Şentop, “Türkiye’nin yeni anayasaya muhtaçlığı vardır. TBMM, bu anayasayı yapacak güçtedir, kudrettedir. Hem hukuken hem siyaseten bu hususta kararlılık olursa, önemli ve samimi bir irade olursa yeni anayasa yapılabilir.” dedi.
Şentop, TBMM Merasim Salonunda gerçekleştirilen 27. Devir 4. Yasama Yılı kıymetlendirme toplantısı daha sonrasında, gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Bir gazetecinin, “Kürt sorunu var mı yok mu?” biçiminde tartışmaları ve CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun bu sorunun Meclis’te çözüleceği açıklamasını anımsatması üzerine Şentop, Meclis Lideri olarak siyasi partiler içindeki günlük tartışmalara girmemeye çalıştığını belirtti.
TBMM’nin, Türkiye’de hem siyasetin tıpkı vakitte yaşanan bütün sıkıntıların görüşüldüğü, çözüldüğü yer olduğunu vurgulayan Şentop, TBMM’nin bu mevzuları, problemleri görüştüğü, tartıştığı sırada elinde Anayasa ve İçtüzükte uygun görülmüş enstrümanlar bulunduğunu kaydetti.
Mustafa Şentop, TBMM’nin, anayasa ve kanun değişiklikleri yaptığını, parlamento sonucu aldığını, kontrol bağlamında araştırma komiteleri kurduğunu lisana getirerek, şöyleki devam etti:
“Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin meselelerin tahlil yeri olduğunu hiç kimsenin tartışması mümkün değil. Lakin bu soyut bir sözdür. TBMM’nin belirtmiş olduğum anayasal ve İçtüzükten kaynaklanan enstrümanlarla ne yapmasının öngörüldüğü açıkça, somut bir biçimde söz edilirse, bu biçimde bence önemli ve faydalı bir tartışma ortaya çıkabilir. Yani ‘bir sorunun tahlil yeri Meclis’tir’ derken ne diyorsunuz? Anayasa değişikliği mi kanun değişikliği mi bir kurul kurulmasını mı öneriyorsunuz? bu türlü somutlaşan bir tartışma olursa verimli bir tartışmaya dönüşür. Yoksa soyut olarak, içeriği belirli olmayan muğlak tartışmalar siyasetimize, toplum hayatımıza katkı vermiyor.”
Meclis-i Mebusan ve Kanun-i Temeli periyodundan itibaren bir milletvekilinin, Türkiye’nin bütününü temsil ettiğini vurgulayan Şentop, hangi sorun olursa olsun, bu problemlerin muhatabının, birtakım milletvekilleri yahut kimi siyasi partiler değil, bütün milletvekilleri, TBMM’nin tamamı olduğunu lisana getirdi. Şentop, bu niçinle muhakkak mevzuları, muhakkak şahıslarla görüşmek üzere yaklaşımların, parlamento geleneği aslına karşıt olduğunu düşündüğünü bildirdi.
Yeni anayasa çalışmaları
Yeni anayasa çalışmaları sürecine yönelik değerlendirmesinin istenmesi üzerine Şentop, yeni anayasaya bir muhtaçlık olduğunda her insanın mutabık kaldığını söylemiş oldu.
Şentop, bunun içeriği, yapılma formlarıyla ilgili tartışmalar yaşandığını ve tartışmaların verimli olabileceğini belirterek, “Türkiye’nin yeni anayasaya gereksinimi vardır. TBMM, bu anayasayı yapacak güçtedir, kudrettedir. Hem hukuken hem siyaseten bu hususta kararlılık olursa, önemli ve samimi bir irade olursa yeni anayasa yapılabilir.” diye konuştu.
“Tartışmalar, 2023 seçimlerine kadar devam eder”
Şentop’a, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin eksiklerini belirlemek için Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nce bakanlıklardan bilgi istendiği, TBMM’den de bu biçimde bir şey istenip istenmediği ve İçtüzük değişikliği olup olmayacağı” da soruldu.
Türkiye’de hükümet sistemi tartışmasının epey evvelce beri devam ettiğine işaret eden Şentop, 1982’den daha sonra benimsenen hükümet sisteminin, tam manasıyla klasik parlamenter sistem olmadığını, yarı başkanlık sistemine benzediğine dair tartışmaların bulunduğunu söz etti.
Başkanlık sistemiyle ilgili tartışmaların tarihinin de eski olduğunu, 1983’te basılan bir kitapta bu sistemin Türkiye’de tartışıldığına dair sözler yer aldığını anlatan Şentop, “Bu tartışmalar, yapılan anayasa değişikliği daha sonrasında bir süre devam etti. Varsayımım, bir süre, benim kanaatim; yapılacak 2023 seçimlerine kadar devam eder, daha sonrasında da bu tartışmalar biter. Kanaatim bu.” dedi.
Şentop, mevcut sistemi savunduğunu vurgulayarak, bu sistemle ilgili sorun olarak lisana getirilen konuların, anayasal düzenlemelerden kaynaklanmadığı kanaatinde olduğunu lisana getirdi.
Güzelleştirilmiş yahut güçlendirilmiş parlamenter sistem sözlerinin anayasa hukuku literatüründe bulunduğunu anlatan Şentop, şu görüşleri paylaştı:
“Güçlendirilmiş parlamenter sistemle, parlamenter sistemin neresi güçlendirilmiştir? Muhtemelen çoğunuzun aklına güçlendirme ve parlamenter sözü geçtiği için parlamento güçlendirilmiş üzere geliyordur. O denli değil. Güçlendirilmiş parlamenter sistem kavramı, yürütmenin güçlendirildiği parlamenter sistemdir. Yürütme güçlendiriliyor, parlamento değil. Güçlendirilmiş parlamenter sistem yürütmenin, hükümetin güçlendirildiği parlamenter sistemdir.”
Mustafa Şentop, bu tartışmada, sözlerin sözlüklerdeki manasına bakarak değil, kavramlar, tabirler üzerinden konuşmakta yarar olduğunu kaydetti.
Hükümet sistemi değişikliğinin, TBMM’de 5’de 3 minimum sıklıkla Anayasayı değiştirerek gerçekleşebileceğini vurgulayan Şentop, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Bazı partilerin, aşikâr sayıda milletvekilinin bir ortaya gelmesiyle hükümet sistemi değişikliği olmaz, fakat anayasa değişikliği yaparak hükümet sistemi değişikliği olabilir. Taban 5’de 3’lük bir çoğunluğun Meclis’te olması lazım. Artı, referandum mecburiyetiyle sağlanabilir yahut 3’te 2 ile sağlanabilir. Bu bakımdan, birinci bakışta ‘hükümet sistemi değişikliği istiyorlar, birtakım arkadaşlar bir ortaya geldiler, bunu yapacaklarmış’ üzere bir hava oluşuyor lakin işin tamamını anlatmak lazım, bir kısmını değil. Bu bir anayasa değişikliği gerektiren bir durumdur. Lakin Anayasayı değiştirecek bir çoğunluğu elde ettiğiniz takdirde hükümet sistemini değiştirebilirsiniz.”
“Sorun, eksiklik yok”
Basın mensuplarının, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde TBMM açısından eksiklikler yok mu? Örneğin yarın TBMM Genel Konseyi açılacak. Yürütme, sizin de üç metre üzerinizdeki bir locada oturarak üstten seyredecekler. Bu bir eksiklik mi değil mi?” sorusu üzerine Şentop, anayasal manada Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle ilgili bir sorun ve eksikliğin olmadığını söylemiş oldu.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin literatürde başkanlık sistemi olduğuna dikkati çeken Şentop, “Başkanlık sistemini, başkanlık sistemleriyle mukayese etmek lazım. Başkanlık sistemini parlamenter sistemlerle yahut Türkiye’deki daha evvelki parlamenter sistem uygulamalarıyla mukayese ederseniz fazlaca büyük bir yanlış yaparsınız ve bu hiç bir işinize yaramaz. Ortaya bir cehalet çıkar. Farklı sistemlerdir. Mantığı, paradigması farklıdır sistemlerin. TBMM’deki fiziki yer bakımından en yüksek yerde esasen vatandaşlarımız oturuyor o hesaplamayla. Artta biliyorsunuz daha da yükseliyor. Meclis Başkanlık Divanı’nın karşısındaki alan üç metreden çok tahminen.” sözünü kullandı.
Bir soru üzerine Şentop, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına karşı hem çalışanların tıpkı vakitte milletvekillerinin aşılarının tamamlandığını hatırlattı.
Meclis’in çalışmalarını, Kovid-19 salgınının en yaygın ve tesirli olduğu periyotta de yürüttüğünü anımsatan Şentop, “bu biçimdelar mümkün olabilecek en sıkı tedbirleri aldık. Bütün arkadaşlarımız, başta milletvekillerimiz olmak üzere Meclis çalışanlarımız da bunlara içtenlikle riayet ettiler. Yeni bir tedbire bu manada gereksinim yok Meclis’te.” diye konuştu.
“AB’nin taahhütlerini yerine getirmediğini görüyoruz”
TBMM Lideri Şentop, bir soru üzerine, AB ile ahenk konusunda, önlerinde acil olması gereken bir kanun düzenlemesi bulunduğu kanaatinde olmadığını vurguladı.
Türkiye’nin bu hususta hayli değerli ve büyük adımlar attığını vurgulayan Şentop, şu ayrıntıları verdi:
“Bu sürecin bir tarafı Türkiye bir tarafı da AB. AB’nin de içtenlikle Türkiye’ye verdiği taahhütlere riayet etmesi lazım ancak buna riayet edilmiyor. Biliyorsunuz 2016 yılında yapılan bir mutabakat metni vardı. O metinde AB’nin taahhüt etmiş olduğu konular. Özgür sirkülasyon, Gümrük Birliğinin gözden geçirilmesi başta olmak üzere konular… Alışılmış ara alınamadı, ortadan beş yıl civarında bir süre geçtiği biçimde. ötürüsıyla Türkiye, kanun düzenlemelerini elbet AB’nin belirlediği kriterleri de dikkate alarak lakin Türkiye’de vatandaşlarımızın ortasında bulunduğu imkanları uygunlaştırma, Türkiye’ye ve milletimize faydalı olma gayesini gözeterek yapmaktadır. Bundan bağımsız olarak düşünmek lazım lakin AB’yle bağlar bağlamında, sürecin iki tarafı var. Bir tarafı Türkiye, bir tarafı AB. Türkiye bugüne kadar bütün taahhütlerini yerine getirdi ancak karşı tarafın, AB’nin taahhütlerini yerine getirmediğini görüyoruz. Bu süreç bu biçimde devam ediyor.”
“Erken seçim olmasın diye getirilen bir sistem var”
Erken seçime yönelik davetlerin anımsatılması üzerine TBMM Lideri Şentop, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Yeni hükümet sisteminin tartışıldığı sıralarda, hükümet sistemi değişikliğinin en kıymetli münasebetlerinden birisi Türkiye’de hükümetlerin fazlaca kısa ömürlü oluşuydu. 1961’den 2002’ye kadar Türkiye’de ortalama hükümet ömrü 1,5 yıl civarında. Başkanlık sistemine, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişin münasebetlerinden birisi de istikrarlı hükümetler. İstikrarlı hükümetler nedir? Kolay, çabuk kurulabilen ve uzun ömürlü olan hükümetler. ötürüsıyla bu sistemin mantığında seçim devirlerinin mümkün olduğu kadar sabit kalması vardır ve farklı ülkelerde, başkanlık sistemlerinde bütünüyle de sabittir. ABD’de, erken seçim diye bir şey yoktur. 200 yıldan fazla bir vakittir seçim birebir gün yapılır.
Biz de evvelkinden farklı olarak, bu yeni sistemde erken seçimle ilgili bir karar alma imkanı prensip olarak getirilmiş olmakla birlikte bunun mümkün olduğu kadar zorlaştırıldığını söz etmek isterim. Biraz erken seçim konuşmaları bence Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi öncesi parlamenter sistem alışkanlıklarıdır. Ona bağlıdır. bu biçimde kolaydı. Meclis’te rastgele bir nitelikli karar kâfi sayısı aranmıyordu. Yeni sistemde parlamentonun seçim sonucu alması zorlaştırılmıştır. 5’te 3’le lakin seçim sonucu parlamento alıyor bir de cumhurbaşkanı seçim sonucu alabiliyor. Cumhurbaşkanının bir daha aday olmaması durumunda tahminen seçim sonucu alması izah edilebilir ancak bir daha aday olması kelam mevzusuysa cumhurbaşkanının, bu biçimde önündeki süreyi kısaltmasının siyaseten, hukuken epeyce manalı olmadığını düşünüyorum. ötürüsıyla hem hukuken hem siyaset yeni hükümet sisteminde erken seçimle ilgili düzenlemeler evvelki hükümet sistemi periyoduna bakılırsa çok farklı. O bakımdan bir güncelleme yapmamız lazım siyasette. Erken seçim olmasın diye getirilen bir hükümet sistemi var şu anda Türkiye’de.”
Bir gazetecinin, “Sayın Cumhurbaşkanı bir daha aday olabilir mi?” sorusuna Şentop, “Şüphesiz. Onunla ilgili hiç bir tereddüt yok.” cevabını verdi.
“Önceki sistemin cumhurbaşkanıyla, bu yeni sistemin cumhurbaşkanı kavram olarak yalnızca adaş. İsim benzerliği var.” diyen Şentop, kavramın içeriği, kapsamı, yetkileri bakımından büsbütün farklı olduğunu lisana getirdi.
TBMM Lideri Mustafa Şentop, şunları kaydetti:
“Burada iki tane Ahmet diye arkadaşımız olsa Ahmet diye ikisini tıpkı kişi saymayız. Motamot onun üzere. Evvelki parlamenter sistemdeki cumhurbaşkanı dediğimizde kastettiğimiz cumhurbaşkanı, yalnızca sembolik kimi yetkilere sahip bir cumhurbaşkanıydı. Evvelki sembolik yetkilere sahip cumhurbaşkanı için tanınan seçilme hakkını oradan alıp yeni sistemde epey farklı yetkilere ve kapsama sahip olan cumhurbaşkanlığı kavramı için burada devam ettirmek mümkün değil. O farklı bir cumhurbaşkanı, bu farklı bir cumhurbaşkanı. İsmi örneğin cumhurbaşkanı değil de lider olsaydı aslına bakarsan bu biçimde bir tartışma olmayacaktı. Bu yalnızca isim benzerliğinden kaynaklanan bir tartışma. İçeriklere bakmak lazım. Yalnızca isimler, sözler üzerinden değil o sözlerin içeriklerini mukayese etmek lazım değerlendirirken. O denli bir tereddüt yok hukuken. hiç bir tartışma bence içerikli bir tartışma değildir.”
(Bitti)
Sizce Türkiye, parlamenter sisteme dönmeli mi?
— Haberler.com (@Haberler) September 30, 2021
Şentop, TBMM Merasim Salonunda gerçekleştirilen 27. Devir 4. Yasama Yılı kıymetlendirme toplantısı daha sonrasında, gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Bir gazetecinin, “Kürt sorunu var mı yok mu?” biçiminde tartışmaları ve CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun bu sorunun Meclis’te çözüleceği açıklamasını anımsatması üzerine Şentop, Meclis Lideri olarak siyasi partiler içindeki günlük tartışmalara girmemeye çalıştığını belirtti.
TBMM’nin, Türkiye’de hem siyasetin tıpkı vakitte yaşanan bütün sıkıntıların görüşüldüğü, çözüldüğü yer olduğunu vurgulayan Şentop, TBMM’nin bu mevzuları, problemleri görüştüğü, tartıştığı sırada elinde Anayasa ve İçtüzükte uygun görülmüş enstrümanlar bulunduğunu kaydetti.
Mustafa Şentop, TBMM’nin, anayasa ve kanun değişiklikleri yaptığını, parlamento sonucu aldığını, kontrol bağlamında araştırma komiteleri kurduğunu lisana getirerek, şöyleki devam etti:
“Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin meselelerin tahlil yeri olduğunu hiç kimsenin tartışması mümkün değil. Lakin bu soyut bir sözdür. TBMM’nin belirtmiş olduğum anayasal ve İçtüzükten kaynaklanan enstrümanlarla ne yapmasının öngörüldüğü açıkça, somut bir biçimde söz edilirse, bu biçimde bence önemli ve faydalı bir tartışma ortaya çıkabilir. Yani ‘bir sorunun tahlil yeri Meclis’tir’ derken ne diyorsunuz? Anayasa değişikliği mi kanun değişikliği mi bir kurul kurulmasını mı öneriyorsunuz? bu türlü somutlaşan bir tartışma olursa verimli bir tartışmaya dönüşür. Yoksa soyut olarak, içeriği belirli olmayan muğlak tartışmalar siyasetimize, toplum hayatımıza katkı vermiyor.”
Meclis-i Mebusan ve Kanun-i Temeli periyodundan itibaren bir milletvekilinin, Türkiye’nin bütününü temsil ettiğini vurgulayan Şentop, hangi sorun olursa olsun, bu problemlerin muhatabının, birtakım milletvekilleri yahut kimi siyasi partiler değil, bütün milletvekilleri, TBMM’nin tamamı olduğunu lisana getirdi. Şentop, bu niçinle muhakkak mevzuları, muhakkak şahıslarla görüşmek üzere yaklaşımların, parlamento geleneği aslına karşıt olduğunu düşündüğünü bildirdi.
Yeni anayasa çalışmaları
Yeni anayasa çalışmaları sürecine yönelik değerlendirmesinin istenmesi üzerine Şentop, yeni anayasaya bir muhtaçlık olduğunda her insanın mutabık kaldığını söylemiş oldu.
Şentop, bunun içeriği, yapılma formlarıyla ilgili tartışmalar yaşandığını ve tartışmaların verimli olabileceğini belirterek, “Türkiye’nin yeni anayasaya gereksinimi vardır. TBMM, bu anayasayı yapacak güçtedir, kudrettedir. Hem hukuken hem siyaseten bu hususta kararlılık olursa, önemli ve samimi bir irade olursa yeni anayasa yapılabilir.” diye konuştu.
“Tartışmalar, 2023 seçimlerine kadar devam eder”
Şentop’a, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin eksiklerini belirlemek için Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nce bakanlıklardan bilgi istendiği, TBMM’den de bu biçimde bir şey istenip istenmediği ve İçtüzük değişikliği olup olmayacağı” da soruldu.
Türkiye’de hükümet sistemi tartışmasının epey evvelce beri devam ettiğine işaret eden Şentop, 1982’den daha sonra benimsenen hükümet sisteminin, tam manasıyla klasik parlamenter sistem olmadığını, yarı başkanlık sistemine benzediğine dair tartışmaların bulunduğunu söz etti.
Başkanlık sistemiyle ilgili tartışmaların tarihinin de eski olduğunu, 1983’te basılan bir kitapta bu sistemin Türkiye’de tartışıldığına dair sözler yer aldığını anlatan Şentop, “Bu tartışmalar, yapılan anayasa değişikliği daha sonrasında bir süre devam etti. Varsayımım, bir süre, benim kanaatim; yapılacak 2023 seçimlerine kadar devam eder, daha sonrasında da bu tartışmalar biter. Kanaatim bu.” dedi.
Şentop, mevcut sistemi savunduğunu vurgulayarak, bu sistemle ilgili sorun olarak lisana getirilen konuların, anayasal düzenlemelerden kaynaklanmadığı kanaatinde olduğunu lisana getirdi.
Güzelleştirilmiş yahut güçlendirilmiş parlamenter sistem sözlerinin anayasa hukuku literatüründe bulunduğunu anlatan Şentop, şu görüşleri paylaştı:
“Güçlendirilmiş parlamenter sistemle, parlamenter sistemin neresi güçlendirilmiştir? Muhtemelen çoğunuzun aklına güçlendirme ve parlamenter sözü geçtiği için parlamento güçlendirilmiş üzere geliyordur. O denli değil. Güçlendirilmiş parlamenter sistem kavramı, yürütmenin güçlendirildiği parlamenter sistemdir. Yürütme güçlendiriliyor, parlamento değil. Güçlendirilmiş parlamenter sistem yürütmenin, hükümetin güçlendirildiği parlamenter sistemdir.”
Mustafa Şentop, bu tartışmada, sözlerin sözlüklerdeki manasına bakarak değil, kavramlar, tabirler üzerinden konuşmakta yarar olduğunu kaydetti.
Hükümet sistemi değişikliğinin, TBMM’de 5’de 3 minimum sıklıkla Anayasayı değiştirerek gerçekleşebileceğini vurgulayan Şentop, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Bazı partilerin, aşikâr sayıda milletvekilinin bir ortaya gelmesiyle hükümet sistemi değişikliği olmaz, fakat anayasa değişikliği yaparak hükümet sistemi değişikliği olabilir. Taban 5’de 3’lük bir çoğunluğun Meclis’te olması lazım. Artı, referandum mecburiyetiyle sağlanabilir yahut 3’te 2 ile sağlanabilir. Bu bakımdan, birinci bakışta ‘hükümet sistemi değişikliği istiyorlar, birtakım arkadaşlar bir ortaya geldiler, bunu yapacaklarmış’ üzere bir hava oluşuyor lakin işin tamamını anlatmak lazım, bir kısmını değil. Bu bir anayasa değişikliği gerektiren bir durumdur. Lakin Anayasayı değiştirecek bir çoğunluğu elde ettiğiniz takdirde hükümet sistemini değiştirebilirsiniz.”
“Sorun, eksiklik yok”
Basın mensuplarının, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde TBMM açısından eksiklikler yok mu? Örneğin yarın TBMM Genel Konseyi açılacak. Yürütme, sizin de üç metre üzerinizdeki bir locada oturarak üstten seyredecekler. Bu bir eksiklik mi değil mi?” sorusu üzerine Şentop, anayasal manada Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle ilgili bir sorun ve eksikliğin olmadığını söylemiş oldu.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin literatürde başkanlık sistemi olduğuna dikkati çeken Şentop, “Başkanlık sistemini, başkanlık sistemleriyle mukayese etmek lazım. Başkanlık sistemini parlamenter sistemlerle yahut Türkiye’deki daha evvelki parlamenter sistem uygulamalarıyla mukayese ederseniz fazlaca büyük bir yanlış yaparsınız ve bu hiç bir işinize yaramaz. Ortaya bir cehalet çıkar. Farklı sistemlerdir. Mantığı, paradigması farklıdır sistemlerin. TBMM’deki fiziki yer bakımından en yüksek yerde esasen vatandaşlarımız oturuyor o hesaplamayla. Artta biliyorsunuz daha da yükseliyor. Meclis Başkanlık Divanı’nın karşısındaki alan üç metreden çok tahminen.” sözünü kullandı.
Bir soru üzerine Şentop, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına karşı hem çalışanların tıpkı vakitte milletvekillerinin aşılarının tamamlandığını hatırlattı.
Meclis’in çalışmalarını, Kovid-19 salgınının en yaygın ve tesirli olduğu periyotta de yürüttüğünü anımsatan Şentop, “bu biçimdelar mümkün olabilecek en sıkı tedbirleri aldık. Bütün arkadaşlarımız, başta milletvekillerimiz olmak üzere Meclis çalışanlarımız da bunlara içtenlikle riayet ettiler. Yeni bir tedbire bu manada gereksinim yok Meclis’te.” diye konuştu.
“AB’nin taahhütlerini yerine getirmediğini görüyoruz”
TBMM Lideri Şentop, bir soru üzerine, AB ile ahenk konusunda, önlerinde acil olması gereken bir kanun düzenlemesi bulunduğu kanaatinde olmadığını vurguladı.
Türkiye’nin bu hususta hayli değerli ve büyük adımlar attığını vurgulayan Şentop, şu ayrıntıları verdi:
“Bu sürecin bir tarafı Türkiye bir tarafı da AB. AB’nin de içtenlikle Türkiye’ye verdiği taahhütlere riayet etmesi lazım ancak buna riayet edilmiyor. Biliyorsunuz 2016 yılında yapılan bir mutabakat metni vardı. O metinde AB’nin taahhüt etmiş olduğu konular. Özgür sirkülasyon, Gümrük Birliğinin gözden geçirilmesi başta olmak üzere konular… Alışılmış ara alınamadı, ortadan beş yıl civarında bir süre geçtiği biçimde. ötürüsıyla Türkiye, kanun düzenlemelerini elbet AB’nin belirlediği kriterleri de dikkate alarak lakin Türkiye’de vatandaşlarımızın ortasında bulunduğu imkanları uygunlaştırma, Türkiye’ye ve milletimize faydalı olma gayesini gözeterek yapmaktadır. Bundan bağımsız olarak düşünmek lazım lakin AB’yle bağlar bağlamında, sürecin iki tarafı var. Bir tarafı Türkiye, bir tarafı AB. Türkiye bugüne kadar bütün taahhütlerini yerine getirdi ancak karşı tarafın, AB’nin taahhütlerini yerine getirmediğini görüyoruz. Bu süreç bu biçimde devam ediyor.”
“Erken seçim olmasın diye getirilen bir sistem var”
Erken seçime yönelik davetlerin anımsatılması üzerine TBMM Lideri Şentop, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Yeni hükümet sisteminin tartışıldığı sıralarda, hükümet sistemi değişikliğinin en kıymetli münasebetlerinden birisi Türkiye’de hükümetlerin fazlaca kısa ömürlü oluşuydu. 1961’den 2002’ye kadar Türkiye’de ortalama hükümet ömrü 1,5 yıl civarında. Başkanlık sistemine, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişin münasebetlerinden birisi de istikrarlı hükümetler. İstikrarlı hükümetler nedir? Kolay, çabuk kurulabilen ve uzun ömürlü olan hükümetler. ötürüsıyla bu sistemin mantığında seçim devirlerinin mümkün olduğu kadar sabit kalması vardır ve farklı ülkelerde, başkanlık sistemlerinde bütünüyle de sabittir. ABD’de, erken seçim diye bir şey yoktur. 200 yıldan fazla bir vakittir seçim birebir gün yapılır.
Biz de evvelkinden farklı olarak, bu yeni sistemde erken seçimle ilgili bir karar alma imkanı prensip olarak getirilmiş olmakla birlikte bunun mümkün olduğu kadar zorlaştırıldığını söz etmek isterim. Biraz erken seçim konuşmaları bence Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi öncesi parlamenter sistem alışkanlıklarıdır. Ona bağlıdır. bu biçimde kolaydı. Meclis’te rastgele bir nitelikli karar kâfi sayısı aranmıyordu. Yeni sistemde parlamentonun seçim sonucu alması zorlaştırılmıştır. 5’te 3’le lakin seçim sonucu parlamento alıyor bir de cumhurbaşkanı seçim sonucu alabiliyor. Cumhurbaşkanının bir daha aday olmaması durumunda tahminen seçim sonucu alması izah edilebilir ancak bir daha aday olması kelam mevzusuysa cumhurbaşkanının, bu biçimde önündeki süreyi kısaltmasının siyaseten, hukuken epeyce manalı olmadığını düşünüyorum. ötürüsıyla hem hukuken hem siyaset yeni hükümet sisteminde erken seçimle ilgili düzenlemeler evvelki hükümet sistemi periyoduna bakılırsa çok farklı. O bakımdan bir güncelleme yapmamız lazım siyasette. Erken seçim olmasın diye getirilen bir hükümet sistemi var şu anda Türkiye’de.”
Bir gazetecinin, “Sayın Cumhurbaşkanı bir daha aday olabilir mi?” sorusuna Şentop, “Şüphesiz. Onunla ilgili hiç bir tereddüt yok.” cevabını verdi.
“Önceki sistemin cumhurbaşkanıyla, bu yeni sistemin cumhurbaşkanı kavram olarak yalnızca adaş. İsim benzerliği var.” diyen Şentop, kavramın içeriği, kapsamı, yetkileri bakımından büsbütün farklı olduğunu lisana getirdi.
TBMM Lideri Mustafa Şentop, şunları kaydetti:
“Burada iki tane Ahmet diye arkadaşımız olsa Ahmet diye ikisini tıpkı kişi saymayız. Motamot onun üzere. Evvelki parlamenter sistemdeki cumhurbaşkanı dediğimizde kastettiğimiz cumhurbaşkanı, yalnızca sembolik kimi yetkilere sahip bir cumhurbaşkanıydı. Evvelki sembolik yetkilere sahip cumhurbaşkanı için tanınan seçilme hakkını oradan alıp yeni sistemde epey farklı yetkilere ve kapsama sahip olan cumhurbaşkanlığı kavramı için burada devam ettirmek mümkün değil. O farklı bir cumhurbaşkanı, bu farklı bir cumhurbaşkanı. İsmi örneğin cumhurbaşkanı değil de lider olsaydı aslına bakarsan bu biçimde bir tartışma olmayacaktı. Bu yalnızca isim benzerliğinden kaynaklanan bir tartışma. İçeriklere bakmak lazım. Yalnızca isimler, sözler üzerinden değil o sözlerin içeriklerini mukayese etmek lazım değerlendirirken. O denli bir tereddüt yok hukuken. hiç bir tartışma bence içerikli bir tartışma değildir.”
(Bitti)
Sizce Türkiye, parlamenter sisteme dönmeli mi?
— Haberler.com (@Haberler) September 30, 2021