Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, TBMM Genel Konseyi’nde 2022 yılı bütçesini sundu: (1) Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, mali disiplin kararlılığının dün nasılsa bugün de birebir biçimde devam ettiğine dikkati çekerek, “bu biçimdece kamu maliyesi, Türkiye iktisadının en kuvvetli çıpası olmaya devam edecektir.” dedi.
Oktay, TBMM Genel Heyeti’nde görüşmelerine başlanan 2022 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi ile 2020 Yılı Merkezi İdare Kesin Hesap Kanunu Teklifi’nin sunuş konuşmasını yaptı.
TBMM Plan ve Bütçe Kurulu’nda 26 Ekim’de başlayan bütçe görüşmelerinin, 26 Kasım’da tamamlandığını, 234 saat süren 21 birleşim sonunda bütçenin son biçimini aldığını lisana getiren Oktay, 38 gün boyunca harcadıkları ağır mesai ve katkıları için emeği geçenlere teşekkür etti.
Ulusal iradenin tecelligahı TBMM’de, milletin önünde hesap verme mecrası olarak gördükleri bütçe görüşmelerinin, bu yıl da en güzel biçimde tamamlanmasını temenni eden Oktay, 2022 yılı bütçesinin, AK Parti hükümetlerinin 20’nci, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişin akabinde hazırlanan 4’üncü bütçe olduğunu anımsattı. Oktay, bütçelerin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde ülkenin bugüne kadar elde ettiği tüm kazanımlar için tesirli birer araç olarak kullanıldığına dikkati çekti.
Bütçe disiplini prensibi çerçevesinde oluşan mali alanın, topyekun kalkınmaya yönelik sanayi, ulaştırma, eğitim ve sıhhat yatırımlarının yanı sıra toplumsal hizmet harcamalarını da kapsayan beşeri ve toplumsal gelişime yönelik alanlara yönlendirildiğini kaydeden Oktay, dünyada 5 milyondan fazla insanın ömrüne mal olan Kovid-19 salgınının tesirleriyle gayretlerinin, bir evvelki 19 bütçeleri temelinde yükselen sağlam altyapıyla sürdüğünü tabir etti.
Oktay, bir sıhhat krizi olduğu kadar tesirleri prestijiyle global ekonomik krize de dönüşen Kovid-19’un oluşturduğu tahribatın, iktisat, ticaret ve turizm başta olmak üzere bir epey alanda tesirini sürdürdüğüne dikkati çekerek, “Küresel ticaret, istihdam ve sermaye sirkülasyonu sayıları dataları daralmaya devam ederken bizim söylemiş olduğimiz bir şey vardı; ‘Türkiye olarak salgın daha sonrası periyotta üretimde, inovasyonda, yatırımda nerede kalmıştık demeyeceğiz’. Bu global krizi fırsata çevirerek; salgın atmosferinden, ‘üreterek, büyüyerek, toplumun her bölümünü destekleyerek çıkacağız’ dedik ve o denli de oldu.” diye konuştu.
“Dijital Türkiye’nin yenilikçi ve çevreci bütçesi”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, 2021 yılı bütçesini de bu tarafta gerekli araçları kamuya sağlayacak yapıda hazırladıklarını, yıl boyunca tüm kurumların kaynaklarını en aktif ve verimli biçimde kullandıklarını belirterek, bu sürece en kuvvetli siyasi takviyesi, Cumhur İttifakı olarak AK Parti, Milliyetçi Hareket Partisi ve Büyük Birlik Partisinin birlikte verdiğini vurguladı.
Büyüme oranlarından ihracatta kırılan rekorlara, sanayi üretimindeki artıştan iş gücüne iştirake kadar bir fazlaca göstergenin, Kovid-19 salgınına karşın Türkiye’nin yoluna güçlenerek devam ettiğini ortaya koyduğunu lisana getiren Oktay, yeni yatırımlara bugün de sürat kesmeden devam ettiklerini kaydetti. Fuat Oktay, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“2022 bütçe teklifini her türlü global tesir, yaptırım ve manipülasyon teşebbüsüne karşın ‘güçlenen-kalkınan-büyüyen Türkiye’ vizyonuyla hazırladık. 2022 Yılı Bütçe Kanunu Teklifi, direkt milletimizin beklentileri temel alınarak hazırlanmıştır ve kaynak tahsis edilen kamu hizmetleri ile harcama evvelarini net biçimde göstermektedir. Performans Temelli Program Bütçe özelliklerine sahip teklif, kamu hizmetleri performansının kolaylıkla ölçülmesine, izlenmesine ve tüm kamuoyuyla şeffaf biçimde paylaşılmasına imkan tanımaktadır. ‘Bölgesel Kalkınma’, ‘İstihdam’, ‘Ticaretin Geliştirilmesi’, ‘Gençlik’, ‘İnsan Hakları’, ‘Uzay ve Havacılık’ üzere 67 stratejik programdan oluşan bütçe teklifimiz, daha müreffeh bir Türkiye amacımızın desteğini oluşturmaktadır. Ülkemizin gerçeklerine ve gereksinimlerine uygun olarak güncellediğimiz tam bağımsız iktisat rotamız ile de örtüşmektedir. Bu doğrultuda 2022 bütçesi; yatırım, üretim, istihdam ve büyüme odaklı bir yapıda; Yeşil Kalkınma İhtilali ile Ulusal Teknoloji Atağımızı güçlendirecek bir çerçevededir.”
Oktay, 2022 bütçesinin hem de Dijital Türkiye’nin yenilikçi ve çevreci bütçesi olduğunu tabir ederek, ülkenin huzurunu, milletin birliğini, birlikteliğini ve devletin memleketler arası prestijini da odunsuz biçimde müdafaayı sürdüreceklerini vurguladı. Fuat Oktay, sağlıktan eğitime, tarımdan ulaştırmaya, endüstriden iktisada ve toplumsal yardımlara kadar her alanda en isabetli siyasetleri, bütçe temelinde birer birer uygulamaya geçirmeye devam edeceklerini anlattı.
“(Bütçemizi) ihtiyatlı bir yaklaşımla hazırladık”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, sunumunda global ekonomik gelişmelere değinerek, 2020 yılında başlayan global Kovid-19 salgınının olumsuz tesirlerinin, 2021 sonu prestijiyle büyük ölçüde bertaraf edilmiş olsa da dünya iktisadının, gelecek yıla göz gerisi edilemeyecek belirsizliklerle girdiğine işaret etti.
Dünya genelinde görülen virüs varyantlarının, kalıcı global toparlanma önünde önemli bir pürüz olarak varlığını koruduğuna ve salgınla devamlı çabayı mecburilik haline getirdiğine dikkati çeken Oktay, bütçeyi, bu risklerin ve belirsizliklerin hala devam ettiği bir ortamda ihtiyatlı bir yaklaşımla hazırladıklarını kaydetti.
Dünya Bankası Haziran ayı Global Ekonomik Beklentiler Raporu’na bakılırsa gelişmiş iktisatların 2021 yılında yüzde 5,4; 2022 yılında ise yüzde 4 büyümeleri öngörüldüğünü aktaran Oktay, gelişmekte olan iktisatların 2021 yılında yüzde 6 ve 2022 yılında yüzde 4,7 büyümesi beklendiğini anlattı. Oktay, 2021 yılı ikinci çeyreğinde global ekonomilerde bundan evvelki yıla kıyasla düzgünleşme yaşanmasıyla iş gücü piyasaları da kısmen toparlandığını, lakin 2021’de istihdamdaki artış eğilimine karşın işsizlik oranlarının hala salgın öncesindeki ortalamaların üzerinde seyrettiğini söylemiş oldu.
Oktay, “Günümüzde emtia ve güç fiyat artışları ile çip üretimi başta olmak üzere tedarik zincirlerinde global çapta yaşanan düşünceler otomotiv ve elektronik bölümü üzere güçlü mal tüketiminde arz sıkıntılarını beslemekte ve enflasyon risklerini artırmaktadır. Global sermaye piyasalarında meydana gelebilecek oynaklıklar, kur dalgalanmaları, yüksek global enflasyon ve yeni virüs varyantları da dünya iktisadı açısından muhakkak seviyede riskleri barındırmaktadır.” bilgisini paylaştı.
Dönüşen global tedarik zinciri koşulları ile ülkemizin coğrafik pozisyon avantajı ve esnek üretim imkanlarının, Türkiye’ye global iktisadın yeni üretim merkezlerinden biri haline gelmesi için değerli bir fırsat sunduğunu önce gördüklerini tabir eden Oktay, bu fırsatları en uygun biçimde değerlendirdiklerini, artık de bunun sonuçlarını aldıklarını aktardı. Oktay, Türkiye’nin güçlenen makro siyasetleri ile üretim iktisadına dönük eforlarının bu fırsatın kıymetlendirilmesine katkı sağladığına dikkati çekti.
Türkiye iktisadının 2020 yılında yüzde 1,8 oranında büyüme kaydederek, Kovid-19 salgınından en az hasarla çıkabildiğini ve G20 ülkeleri içinde Çin ile birlikte büyüme kaydetmeyi başaran iki ülkeden biri olduğunu anlatan Oktay, Türkiye iktisadının 2021 yılının üçüncü çeyreğinde yıllık yüzde 7,4 büyümeyi başardığını, bu biçimdece yılın birinci dokuz ayında yüzde 11,7 oranında büyüyerek pek kuvvetli bir görünüm sergilediğini tabir etti.
Oktay, bu vakitte ihracatın sürüklediği dış talep ve sanayi üretiminde yaşanan kuvvetli artışın büyümeye besbelli biçimde katkı verdiğini lisana getirerek, “Halihazırda ekonomik aktivitedeki dinamik ve canlı gidişat ile artan ihracat dayanağıyla, yılın son çeyreğinde de yüksek bir büyüme performansı öngörülmektedir. 2021 yılının tamamında yüzde 10’u aşabilecek seviyede bir büyüme oranı kaydetmeyi bekliyoruz. Başta bütçe olmak üzere tüm siyaset araçlarımızla emekçi, memur, esnaf, çiftçi ve emeklilerimiz dahil olmak üzere tüm kısımlara bu büyüme refah olarak yansıyacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
“Eylül prestijiyle birinci kez istihdamımız 29 milyonu aşmıştır”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, salgının iş gücü piyasası üzerinde tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de değerli olumsuz tesirleri olduğunu belirterek, bu tesirlerin azaltılması maksadıyla bir hayli önlemin uygulamaya geçirildiğini anlattı.
Bu önlemlerin ve toparlanma sürecinin tesiriyle salgının başta hizmetler bölümü olmak üzere istihdamda ve iş gücüne iştirakte meydana getirdiği kayıpların telafi edildiğini kaydeden Oktay, şu biçimde devam etti:
“2021 yılı eylül ayı prestijiyle toplam istihdam seviyesi salgının hemilk öncesindeki 2020 şubat ayına bakılırsa mevsim tesirlerinden arındırılmış bilgilerle yaklaşık 1,7 milyon kişi daha fazladır. Tarım, sanayi, inşaat ve hizmetler kesimlerinin tümünde istihdam, salgın öncesindeki seviyesinin üzerindedir. Eylül ayı prestijiyle birinci sefer istihdamımız 29 milyonu, iş gücümüz 33 milyonu aşmıştır. 2021 yılında gözlenen iktisadi faaliyetteki süratli toparlanmayı takiben 2022 yılında hedeflenen yüzde 5’lik kuvvetli büyümenin iş gücü piyasalarına olumlu yansımalarının olmasını, iş gücüne iştirak ve istihdam oranlarında kıymetli iyileşmelerin kaydedilmesini öngörmekteyiz. İktisadi faaliyetteki toparlanmaya ek olarak istihdam teşviklerinin tesirli bir biçimde uygulanması sürdürülecektir.”
Oktay, dijitalleşme ve yeşil dönüşüme ahengin hızlandırılması, bayanlar, gençler ve engelliler üzere özel siyaset gerektiren kümelerin iş gücü piyasasına girişleri ve kalıcılıkları, beşeri sermayenin güçlendirilmesi, etkin iş gücü programları, iş sıhhati ve güvenliği, girişimciliğin geliştirilmesi alanlarında yapısal adımlar atılacağını bildirerek, bu çerçevede Orta Vadeli Program varsayımlarına dayalı olarak 2022 yılında istihdamın, 2021 yılına nazaran 1 milyon 277 bin kişi artmasının, işsizlik oranının ise yüzde 12’ye gerilemesinin beklendiğini lisana getirdi.
2021’in, ihracatçıların salgının dönüştürücü tesirlerine süratli adapte olmaları yardımıyla ihracat performansı bakımından büyük muvaffakiyetlerin yakalandığı bir yıl olduğuna dikkati çeken Oktay, 21,5 milyar dolar düzeyinde gerçekleşen 2021 yılı Kasım ayı ihracatıyla en yüksek aylık ihracat bedeline ulaşıldığını söylemiş oldu. Oktay, Kasım sonu prestijiyle yıllıklandırılmış ihracatın 221 milyar dolar gerçekleşerek Cumhuriyet tarihi rekoru kırıldığını kaydederek, “2021 Ocak-Kasım devri ihracatın ithalatı karşılama oranı, geçen seneye kıyasla 6,8 puan artışla yüzde 83,8’e yükselmiştir. Süratle artan global güç fiyatları niçiniyle güç ithalatımızdaki yüzde 65,9’luk artışa karşın bu muvaffakiyetin yakalanmış olması ehemmiyet arz etmektedir. Güç hariç olarak bakıldığında Ocak-Kasım devrinde ise bu oranın yüzde 98,3 düzeyine çıktığı görülmektedir.” kelamlarını sarf etti.
“Ülkemiz, düşük kamu borcuna ve hanehalkı borçluluğuna sahip”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, her ne kadar salgın, turizm gelirlerini etkilemiş ve son periyotta güç fiyatları yükseliyor olsa da bu vakitte yaşanan yüksek büyüme oranlarının cari açıktaki güzelleşmeyle sağlanmasının çok değerli olduğunu vurguladı.
Global salgının tesiriyle 2020 yılında 10 milyar dolar düzeylerine düşen seyahat gelirlerinin, 2021 yılında toparlandığını ve eylül ayı prestijiyle yıllıklandırılmış olarak 17 milyar dolarlık OVP maksadının üzerine çıktığını belirten Oktay, bu sayının, yılsonunda 20 milyar doların üzerine çıkmasını, turizm gelirlerinde 24 milyar dolara ulaşmayı beklediklerini bildirdi. Oktay, “Önümüzdeki yıl için de seyahat gelirlerindeki artışın devam etmesini ve bu kanaldan cari süreçler istikrarına olumlu katkının sürmesini hedeflemekteyiz.” diye konuştu.
Fuat Oktay, Türkiye’nin, yüksek büyüme, ihracatta artış ve cari istikrarın güzelleşmesi ile istihdam piyasasında salgın periyodunun muvaffakiyetle atlatılmasına ek olarak öbür biroldukça gösterge açısından da bu vakitte pek güzel bir pozisyonda olduğuna işaret ederek, Türkiye’nin, benzeri ülkelere bakılırsa düşük kamu borcuna ve hanehalkı borçluluğuna sahip olduğuna dikkati çekti.
AB tarifli genel idare borç stokunun ulusal gelire oranının 2021 yılı ikinci çeyreğinde yüzde 38,4’e gerilediğini belirten Oktay, “AB ülkelerinde bu oranın ortalaması yüzde 90’ın üzerindedir. Bu oran yılsonu prestijiyle, kur riskine bağlı olarak bir ölçü daha üstte gerçekleşse bile AB ülke ortalamalarının fazlaca hayli altında olmaya devam edecektir.” dedi.
Oktay, 2020 yılında dünyada bütçe açığının ulusal gelire oranı ortalama olarak yüzde 10’un üzerindeyken, Türkiye’de bu oranın yüzde 3,5 üzere çok düşük bir düzeyde gerçekleştiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Bu durum ülkemizin mali disiplindeki muvaffakiyetini tesciller niteliktedir. Mali disiplin kararlılığımız dün nasılsa bugün de birebir biçimde devam etmektedir. bu biçimdece kamu maliyesi Türkiye iktisadının en kuvvetli çıpası olmaya devam edecektir. Salgın şartlarının belirsizliğinin yaşandığı 2021 yılında da bir yandan vatandaşımıza, esnafımıza, gerçek bölümümüze ve muhtaçlık duyulan tüm alanlara yönelik takviyelerimizi sürdürürken başka yandan bütçe açığımızı yüzde 3,5’in altında tutarak kamu maliyesi göstergelerinin sürdürülebilirliğine değer veriyoruz.”
Bankacılık dalının de pek sağlıklı bir duruş sergilediğini anlatan Oktay, öte yandan Merkez Bankasının rezervlerinin son devirde 35 milyar doların üzerinde bir artışla 126 milyar doları aştığını anımsattı.
Oktay, bir ekonomiyi değerlendirirken yalnızca kimi göstergeleri göz önünde bulundurup geri kalanını göz arkası etmenin gerçek bir yaklaşım olmadığına işaret ederek, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Kurlarda son devirde yaşanan hareketlenmeyi yalnızca siyaset faizi çerçevesine bağlamak son derece yanlıştır ve Türkiye’nin büyüme, ihracat, cari istikrar ve mali disiplinde sahip olduğu başarıyı yok sayma manasına gelmektedir. Salgının getirdiği olağanüstü şartlarla birlikte yalnızca Türkiye’de değil, öbür bir fazlaca ülkede de bir daha siyaset faizinin enflasyonun altında yer aldığı bir periyottan geçmekteyiz. ABD, Almanya, İngiltere, Fransa, Güney Kore, Brezilya, Endonezya, Malezya, Hindistan, Macaristan, Polonya ve Rusya üzere birfazlaca iktisatta negatif gerçek siyaset faizi uygulanmaktadır. Ayrıyeten siyaset faizinin yüksek olduğu devirlerde de kurlarda hareketlenmeler görülebilmektedir. Son devirde yaşanan gelişmeleri; doların dünyada güçleniyor olması, para ünitemize karşı yapılan spekülatif ve manipülatif hareketler, ülkemizin döviz talebini artıran etmenler çerçevesinde ele almak gerekmektedir.”
(Sürecek)
AA / Seval Ocak Adıyaman – Son Dakika Haberleri
Oktay, TBMM Genel Heyeti’nde görüşmelerine başlanan 2022 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi ile 2020 Yılı Merkezi İdare Kesin Hesap Kanunu Teklifi’nin sunuş konuşmasını yaptı.
TBMM Plan ve Bütçe Kurulu’nda 26 Ekim’de başlayan bütçe görüşmelerinin, 26 Kasım’da tamamlandığını, 234 saat süren 21 birleşim sonunda bütçenin son biçimini aldığını lisana getiren Oktay, 38 gün boyunca harcadıkları ağır mesai ve katkıları için emeği geçenlere teşekkür etti.
Ulusal iradenin tecelligahı TBMM’de, milletin önünde hesap verme mecrası olarak gördükleri bütçe görüşmelerinin, bu yıl da en güzel biçimde tamamlanmasını temenni eden Oktay, 2022 yılı bütçesinin, AK Parti hükümetlerinin 20’nci, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişin akabinde hazırlanan 4’üncü bütçe olduğunu anımsattı. Oktay, bütçelerin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde ülkenin bugüne kadar elde ettiği tüm kazanımlar için tesirli birer araç olarak kullanıldığına dikkati çekti.
Bütçe disiplini prensibi çerçevesinde oluşan mali alanın, topyekun kalkınmaya yönelik sanayi, ulaştırma, eğitim ve sıhhat yatırımlarının yanı sıra toplumsal hizmet harcamalarını da kapsayan beşeri ve toplumsal gelişime yönelik alanlara yönlendirildiğini kaydeden Oktay, dünyada 5 milyondan fazla insanın ömrüne mal olan Kovid-19 salgınının tesirleriyle gayretlerinin, bir evvelki 19 bütçeleri temelinde yükselen sağlam altyapıyla sürdüğünü tabir etti.
Oktay, bir sıhhat krizi olduğu kadar tesirleri prestijiyle global ekonomik krize de dönüşen Kovid-19’un oluşturduğu tahribatın, iktisat, ticaret ve turizm başta olmak üzere bir epey alanda tesirini sürdürdüğüne dikkati çekerek, “Küresel ticaret, istihdam ve sermaye sirkülasyonu sayıları dataları daralmaya devam ederken bizim söylemiş olduğimiz bir şey vardı; ‘Türkiye olarak salgın daha sonrası periyotta üretimde, inovasyonda, yatırımda nerede kalmıştık demeyeceğiz’. Bu global krizi fırsata çevirerek; salgın atmosferinden, ‘üreterek, büyüyerek, toplumun her bölümünü destekleyerek çıkacağız’ dedik ve o denli de oldu.” diye konuştu.
“Dijital Türkiye’nin yenilikçi ve çevreci bütçesi”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, 2021 yılı bütçesini de bu tarafta gerekli araçları kamuya sağlayacak yapıda hazırladıklarını, yıl boyunca tüm kurumların kaynaklarını en aktif ve verimli biçimde kullandıklarını belirterek, bu sürece en kuvvetli siyasi takviyesi, Cumhur İttifakı olarak AK Parti, Milliyetçi Hareket Partisi ve Büyük Birlik Partisinin birlikte verdiğini vurguladı.
Büyüme oranlarından ihracatta kırılan rekorlara, sanayi üretimindeki artıştan iş gücüne iştirake kadar bir fazlaca göstergenin, Kovid-19 salgınına karşın Türkiye’nin yoluna güçlenerek devam ettiğini ortaya koyduğunu lisana getiren Oktay, yeni yatırımlara bugün de sürat kesmeden devam ettiklerini kaydetti. Fuat Oktay, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“2022 bütçe teklifini her türlü global tesir, yaptırım ve manipülasyon teşebbüsüne karşın ‘güçlenen-kalkınan-büyüyen Türkiye’ vizyonuyla hazırladık. 2022 Yılı Bütçe Kanunu Teklifi, direkt milletimizin beklentileri temel alınarak hazırlanmıştır ve kaynak tahsis edilen kamu hizmetleri ile harcama evvelarini net biçimde göstermektedir. Performans Temelli Program Bütçe özelliklerine sahip teklif, kamu hizmetleri performansının kolaylıkla ölçülmesine, izlenmesine ve tüm kamuoyuyla şeffaf biçimde paylaşılmasına imkan tanımaktadır. ‘Bölgesel Kalkınma’, ‘İstihdam’, ‘Ticaretin Geliştirilmesi’, ‘Gençlik’, ‘İnsan Hakları’, ‘Uzay ve Havacılık’ üzere 67 stratejik programdan oluşan bütçe teklifimiz, daha müreffeh bir Türkiye amacımızın desteğini oluşturmaktadır. Ülkemizin gerçeklerine ve gereksinimlerine uygun olarak güncellediğimiz tam bağımsız iktisat rotamız ile de örtüşmektedir. Bu doğrultuda 2022 bütçesi; yatırım, üretim, istihdam ve büyüme odaklı bir yapıda; Yeşil Kalkınma İhtilali ile Ulusal Teknoloji Atağımızı güçlendirecek bir çerçevededir.”
Oktay, 2022 bütçesinin hem de Dijital Türkiye’nin yenilikçi ve çevreci bütçesi olduğunu tabir ederek, ülkenin huzurunu, milletin birliğini, birlikteliğini ve devletin memleketler arası prestijini da odunsuz biçimde müdafaayı sürdüreceklerini vurguladı. Fuat Oktay, sağlıktan eğitime, tarımdan ulaştırmaya, endüstriden iktisada ve toplumsal yardımlara kadar her alanda en isabetli siyasetleri, bütçe temelinde birer birer uygulamaya geçirmeye devam edeceklerini anlattı.
“(Bütçemizi) ihtiyatlı bir yaklaşımla hazırladık”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, sunumunda global ekonomik gelişmelere değinerek, 2020 yılında başlayan global Kovid-19 salgınının olumsuz tesirlerinin, 2021 sonu prestijiyle büyük ölçüde bertaraf edilmiş olsa da dünya iktisadının, gelecek yıla göz gerisi edilemeyecek belirsizliklerle girdiğine işaret etti.
Dünya genelinde görülen virüs varyantlarının, kalıcı global toparlanma önünde önemli bir pürüz olarak varlığını koruduğuna ve salgınla devamlı çabayı mecburilik haline getirdiğine dikkati çeken Oktay, bütçeyi, bu risklerin ve belirsizliklerin hala devam ettiği bir ortamda ihtiyatlı bir yaklaşımla hazırladıklarını kaydetti.
Dünya Bankası Haziran ayı Global Ekonomik Beklentiler Raporu’na bakılırsa gelişmiş iktisatların 2021 yılında yüzde 5,4; 2022 yılında ise yüzde 4 büyümeleri öngörüldüğünü aktaran Oktay, gelişmekte olan iktisatların 2021 yılında yüzde 6 ve 2022 yılında yüzde 4,7 büyümesi beklendiğini anlattı. Oktay, 2021 yılı ikinci çeyreğinde global ekonomilerde bundan evvelki yıla kıyasla düzgünleşme yaşanmasıyla iş gücü piyasaları da kısmen toparlandığını, lakin 2021’de istihdamdaki artış eğilimine karşın işsizlik oranlarının hala salgın öncesindeki ortalamaların üzerinde seyrettiğini söylemiş oldu.
Oktay, “Günümüzde emtia ve güç fiyat artışları ile çip üretimi başta olmak üzere tedarik zincirlerinde global çapta yaşanan düşünceler otomotiv ve elektronik bölümü üzere güçlü mal tüketiminde arz sıkıntılarını beslemekte ve enflasyon risklerini artırmaktadır. Global sermaye piyasalarında meydana gelebilecek oynaklıklar, kur dalgalanmaları, yüksek global enflasyon ve yeni virüs varyantları da dünya iktisadı açısından muhakkak seviyede riskleri barındırmaktadır.” bilgisini paylaştı.
Dönüşen global tedarik zinciri koşulları ile ülkemizin coğrafik pozisyon avantajı ve esnek üretim imkanlarının, Türkiye’ye global iktisadın yeni üretim merkezlerinden biri haline gelmesi için değerli bir fırsat sunduğunu önce gördüklerini tabir eden Oktay, bu fırsatları en uygun biçimde değerlendirdiklerini, artık de bunun sonuçlarını aldıklarını aktardı. Oktay, Türkiye’nin güçlenen makro siyasetleri ile üretim iktisadına dönük eforlarının bu fırsatın kıymetlendirilmesine katkı sağladığına dikkati çekti.
Türkiye iktisadının 2020 yılında yüzde 1,8 oranında büyüme kaydederek, Kovid-19 salgınından en az hasarla çıkabildiğini ve G20 ülkeleri içinde Çin ile birlikte büyüme kaydetmeyi başaran iki ülkeden biri olduğunu anlatan Oktay, Türkiye iktisadının 2021 yılının üçüncü çeyreğinde yıllık yüzde 7,4 büyümeyi başardığını, bu biçimdece yılın birinci dokuz ayında yüzde 11,7 oranında büyüyerek pek kuvvetli bir görünüm sergilediğini tabir etti.
Oktay, bu vakitte ihracatın sürüklediği dış talep ve sanayi üretiminde yaşanan kuvvetli artışın büyümeye besbelli biçimde katkı verdiğini lisana getirerek, “Halihazırda ekonomik aktivitedeki dinamik ve canlı gidişat ile artan ihracat dayanağıyla, yılın son çeyreğinde de yüksek bir büyüme performansı öngörülmektedir. 2021 yılının tamamında yüzde 10’u aşabilecek seviyede bir büyüme oranı kaydetmeyi bekliyoruz. Başta bütçe olmak üzere tüm siyaset araçlarımızla emekçi, memur, esnaf, çiftçi ve emeklilerimiz dahil olmak üzere tüm kısımlara bu büyüme refah olarak yansıyacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
“Eylül prestijiyle birinci kez istihdamımız 29 milyonu aşmıştır”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, salgının iş gücü piyasası üzerinde tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de değerli olumsuz tesirleri olduğunu belirterek, bu tesirlerin azaltılması maksadıyla bir hayli önlemin uygulamaya geçirildiğini anlattı.
Bu önlemlerin ve toparlanma sürecinin tesiriyle salgının başta hizmetler bölümü olmak üzere istihdamda ve iş gücüne iştirakte meydana getirdiği kayıpların telafi edildiğini kaydeden Oktay, şu biçimde devam etti:
“2021 yılı eylül ayı prestijiyle toplam istihdam seviyesi salgının hemilk öncesindeki 2020 şubat ayına bakılırsa mevsim tesirlerinden arındırılmış bilgilerle yaklaşık 1,7 milyon kişi daha fazladır. Tarım, sanayi, inşaat ve hizmetler kesimlerinin tümünde istihdam, salgın öncesindeki seviyesinin üzerindedir. Eylül ayı prestijiyle birinci sefer istihdamımız 29 milyonu, iş gücümüz 33 milyonu aşmıştır. 2021 yılında gözlenen iktisadi faaliyetteki süratli toparlanmayı takiben 2022 yılında hedeflenen yüzde 5’lik kuvvetli büyümenin iş gücü piyasalarına olumlu yansımalarının olmasını, iş gücüne iştirak ve istihdam oranlarında kıymetli iyileşmelerin kaydedilmesini öngörmekteyiz. İktisadi faaliyetteki toparlanmaya ek olarak istihdam teşviklerinin tesirli bir biçimde uygulanması sürdürülecektir.”
Oktay, dijitalleşme ve yeşil dönüşüme ahengin hızlandırılması, bayanlar, gençler ve engelliler üzere özel siyaset gerektiren kümelerin iş gücü piyasasına girişleri ve kalıcılıkları, beşeri sermayenin güçlendirilmesi, etkin iş gücü programları, iş sıhhati ve güvenliği, girişimciliğin geliştirilmesi alanlarında yapısal adımlar atılacağını bildirerek, bu çerçevede Orta Vadeli Program varsayımlarına dayalı olarak 2022 yılında istihdamın, 2021 yılına nazaran 1 milyon 277 bin kişi artmasının, işsizlik oranının ise yüzde 12’ye gerilemesinin beklendiğini lisana getirdi.
2021’in, ihracatçıların salgının dönüştürücü tesirlerine süratli adapte olmaları yardımıyla ihracat performansı bakımından büyük muvaffakiyetlerin yakalandığı bir yıl olduğuna dikkati çeken Oktay, 21,5 milyar dolar düzeyinde gerçekleşen 2021 yılı Kasım ayı ihracatıyla en yüksek aylık ihracat bedeline ulaşıldığını söylemiş oldu. Oktay, Kasım sonu prestijiyle yıllıklandırılmış ihracatın 221 milyar dolar gerçekleşerek Cumhuriyet tarihi rekoru kırıldığını kaydederek, “2021 Ocak-Kasım devri ihracatın ithalatı karşılama oranı, geçen seneye kıyasla 6,8 puan artışla yüzde 83,8’e yükselmiştir. Süratle artan global güç fiyatları niçiniyle güç ithalatımızdaki yüzde 65,9’luk artışa karşın bu muvaffakiyetin yakalanmış olması ehemmiyet arz etmektedir. Güç hariç olarak bakıldığında Ocak-Kasım devrinde ise bu oranın yüzde 98,3 düzeyine çıktığı görülmektedir.” kelamlarını sarf etti.
“Ülkemiz, düşük kamu borcuna ve hanehalkı borçluluğuna sahip”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, her ne kadar salgın, turizm gelirlerini etkilemiş ve son periyotta güç fiyatları yükseliyor olsa da bu vakitte yaşanan yüksek büyüme oranlarının cari açıktaki güzelleşmeyle sağlanmasının çok değerli olduğunu vurguladı.
Global salgının tesiriyle 2020 yılında 10 milyar dolar düzeylerine düşen seyahat gelirlerinin, 2021 yılında toparlandığını ve eylül ayı prestijiyle yıllıklandırılmış olarak 17 milyar dolarlık OVP maksadının üzerine çıktığını belirten Oktay, bu sayının, yılsonunda 20 milyar doların üzerine çıkmasını, turizm gelirlerinde 24 milyar dolara ulaşmayı beklediklerini bildirdi. Oktay, “Önümüzdeki yıl için de seyahat gelirlerindeki artışın devam etmesini ve bu kanaldan cari süreçler istikrarına olumlu katkının sürmesini hedeflemekteyiz.” diye konuştu.
Fuat Oktay, Türkiye’nin, yüksek büyüme, ihracatta artış ve cari istikrarın güzelleşmesi ile istihdam piyasasında salgın periyodunun muvaffakiyetle atlatılmasına ek olarak öbür biroldukça gösterge açısından da bu vakitte pek güzel bir pozisyonda olduğuna işaret ederek, Türkiye’nin, benzeri ülkelere bakılırsa düşük kamu borcuna ve hanehalkı borçluluğuna sahip olduğuna dikkati çekti.
AB tarifli genel idare borç stokunun ulusal gelire oranının 2021 yılı ikinci çeyreğinde yüzde 38,4’e gerilediğini belirten Oktay, “AB ülkelerinde bu oranın ortalaması yüzde 90’ın üzerindedir. Bu oran yılsonu prestijiyle, kur riskine bağlı olarak bir ölçü daha üstte gerçekleşse bile AB ülke ortalamalarının fazlaca hayli altında olmaya devam edecektir.” dedi.
Oktay, 2020 yılında dünyada bütçe açığının ulusal gelire oranı ortalama olarak yüzde 10’un üzerindeyken, Türkiye’de bu oranın yüzde 3,5 üzere çok düşük bir düzeyde gerçekleştiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Bu durum ülkemizin mali disiplindeki muvaffakiyetini tesciller niteliktedir. Mali disiplin kararlılığımız dün nasılsa bugün de birebir biçimde devam etmektedir. bu biçimdece kamu maliyesi Türkiye iktisadının en kuvvetli çıpası olmaya devam edecektir. Salgın şartlarının belirsizliğinin yaşandığı 2021 yılında da bir yandan vatandaşımıza, esnafımıza, gerçek bölümümüze ve muhtaçlık duyulan tüm alanlara yönelik takviyelerimizi sürdürürken başka yandan bütçe açığımızı yüzde 3,5’in altında tutarak kamu maliyesi göstergelerinin sürdürülebilirliğine değer veriyoruz.”
Bankacılık dalının de pek sağlıklı bir duruş sergilediğini anlatan Oktay, öte yandan Merkez Bankasının rezervlerinin son devirde 35 milyar doların üzerinde bir artışla 126 milyar doları aştığını anımsattı.
Oktay, bir ekonomiyi değerlendirirken yalnızca kimi göstergeleri göz önünde bulundurup geri kalanını göz arkası etmenin gerçek bir yaklaşım olmadığına işaret ederek, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Kurlarda son devirde yaşanan hareketlenmeyi yalnızca siyaset faizi çerçevesine bağlamak son derece yanlıştır ve Türkiye’nin büyüme, ihracat, cari istikrar ve mali disiplinde sahip olduğu başarıyı yok sayma manasına gelmektedir. Salgının getirdiği olağanüstü şartlarla birlikte yalnızca Türkiye’de değil, öbür bir fazlaca ülkede de bir daha siyaset faizinin enflasyonun altında yer aldığı bir periyottan geçmekteyiz. ABD, Almanya, İngiltere, Fransa, Güney Kore, Brezilya, Endonezya, Malezya, Hindistan, Macaristan, Polonya ve Rusya üzere birfazlaca iktisatta negatif gerçek siyaset faizi uygulanmaktadır. Ayrıyeten siyaset faizinin yüksek olduğu devirlerde de kurlarda hareketlenmeler görülebilmektedir. Son devirde yaşanan gelişmeleri; doların dünyada güçleniyor olması, para ünitemize karşı yapılan spekülatif ve manipülatif hareketler, ülkemizin döviz talebini artıran etmenler çerçevesinde ele almak gerekmektedir.”
(Sürecek)
AA / Seval Ocak Adıyaman – Son Dakika Haberleri