CatWalk
New member
Müjde Işıl – Toplum olarak kahramanları fazlaca sevsek de sinemamızda o kahramanları anlatan biyografi sinemaları pek tercih edilmiyor. Metin Oktay’ın kendisini canlandırdığı “Taçsız Kral”dan “Müslüm”e ve “Cep Herkülü: Naim Süleymanoğlu”na, toplamda pek az sinema izliyoruz bu tıpta. Bilhassa yakın periyotta yapımcı-hak sahipleri içindeki davalarla gündeme gelse de biyografik üretimlerin yükünün biraz daha arttığı söylenebilir. Bu sinemaların ortak noktalarından biri açılan davalar ise başka ise neredeyse hepsinin erkek kıssası anlatması. Ketche’nin (Hakan Kırvavaç) yönettiği, senaryosunu Kamuran Süner ve Nalan Merter Savaş’ın yazdığı “Dilberay” bu açıdan dikkat çeken bir üretim.
Dilber Ay, yürek dağlayan sesi kadar bir devir özel bir televizyonda demir parmaklıklı dekorda baht mahkûmlara sıkıntı paydaşlığı yaptığı programla da belleklerde yer etti. Hayat öyküsünün zorluklarla dolu olduğunu biliyorduk ancak fazlaca daha fazlası varmış. “Dilberay” sineması, çocukluğundan şöhrete ulaşmasına kadar uzanan o güç periyotları adım adım anlatıyor. Yaşananlar ve anlatılanlar o kadar dehşet ki bu denli trajedinin gerçekleşmiş olmasından öte, gerçek olma ihtimali bile derbeder ediyor seyredeni.
Bir ömürlük ıstırap
“Müslüm”e de imza atan Ketche, “Dilberay”ın bilhassa başlarında Müslüm’ün çocukluğunu anlattığı o sahnelere benzeyen bir dünya kuruyor. Derin yoksulluk, baba şiddeti, bakıma muhtaç kardeşler… Açıkçası ikinci bir “Müslüm” sineması seyredecekmiş üzere bir hissiyat oluşuyor birinci başta. “Müslüm” sıfırdan tepeye çıkışı anlatırken “Dilberay” neredeyse bir ömür süren ıstırabın izini sürüyor. Dilber Ay’ın başına gelenler katlanılır üzere değil. İzlerken boğuluyormuş üzere hissediyorsunuz. Buna karşın sinema, ajite etmekten kendini sakınmaya çalışıyor. Fakat bu da karakterleri karikatürize etme riskini birlikteinde getiriyor. Bilhassa erkek karakterlerde ve Dilber Ay’ın yetişkinlik periyodundaki dışavurumlarda karikatürize olma hâli belirginleşiyor. Dilber Ay’ın son devirlerine yer vermeyi tercih etmiyor sinema. örneğin o ünlü televizyon programı periyodunu hiç görmüyoruz. Tahminen sinemanın iki saati aşan müddeti ekonomik kullanılsaydı ve finali süratlice bağlanmasaydı, şablon formunda akan öykü daha nefes alabilirdi. Tahminen de bir bayan direktör, ana karakteriyle ve yaşadıklarıyla farklı yoldan empati kurup duygusu daha güçlü bir bakış yansıtabilirdi öyküye.
Kapalı yıldız Kendirci
Dilber Ay’ın yetişkin hâlini canlandıran Büşra Pekin ile ön plana çıksa da sinemanın saklı yıldızı, Ay’ın gençliğini canlandıran Zeliha Kendirci. “Müslüm” sinemasında Müslüm Gürses’in gençliğini canlandıran Şahin Kendirci’nin kardeşi olan Zeliha, duru performansıyla sineması sürüklüyor. Nursel Köse de az sahnede yer alsa da hatırda kalan oyunculardan oluyor. Sinemanın neredeyse yarısında yani 60. dakikadan itibaren gördüğümüz Büşra Pekin ise bilhassa şarkıları kendi söylemesiyle başarılı. “Dilberay”ın geçtiğimiz günlerde kaybettiğimiz Ayberk Pekcan’ın son sineması olması ve oyuncunun son sinemasını gorememesi, sinemanın duygusal yükünü katmerliyor.
“Dilberay”ı izlerken şunu düşünmeden edemiyor insan. Evet yoksulluk, şiddet herkes için epeyce güç, yaralayıcı ancak kız çocukları ve bayanlar için daima daha sıkıntı, daima daha yıkıcı.
Zihin okuma, belaya bulaşma
Akademi’nin 2018’deki ödüllerinde Paul Thomas Anderson’ın “Phantom Thread”ini ve Martin McDonagh’ın “Three Billboards Outside Ebbing, Missouri”sini geride bırakarak, kuvvetli rakipleri içinden En Güzel Sinema Oscarı’nı Guillermo del Toro imzalı, yaratık-insan aşkını anlatan “The Shape of Water/Suyun Sesi”nin kazanması şaşkınlık yaratmıştı doğrusu. Yaklaşık dört yıldır daha epey televizyona odaklanan del Toro, “Nightmare Alley/Kâbus Sokağı” ile perdeye geri döndü. Üstelik bu sefer yaratıklı sinemalarından hayli daha olgun bir yapımla…
1939 yılındayız. Stanton Carlisle’ın yolu gezici bir sirke düşer. Burada kendine iş bulur. Lakin asıl ilgisini çeken zihin okuma oyunlarıdır. Ustasının canını alma kıymetine bu işin hilelerini ve formlarını öğrenir. Sirkin genç ve tecrübesiz çalışanı Molly ile birlikte büyük kente giderek varlıklı kulüplerinde zihin oyunlarını stantlar. Psikolog Lilith Ritter ile tanışması, ona güçlü insanlardan para koparma yolunu açar fakat bu yol sandığından da tehlikelidir.
“Kâbus Sokağı”, del Toro için hem yeni tıpkı vakitte tanıdık bir proje aslında. Yeni, zira bu bir roman uyarlaması ve daha evvel perdeye gelmiş bir hikaye. Fantastik dünyalarda dolaşmayı seven sinemacı için kara sinema ve tansiyon çeşidindeki bu imal, filmografisinde çok argümanlı duruyor. Tanıdık, zira yaratıkların dünyasını evvelandiren ve berbatlığı onlardan fazla insanlarda arayan del Toro, “Kâbus Sokağı”nda tabanına kadar insan ruhunun berbatlığına odaklanıyor.
Birinci bakışta “Lili” ve “The Prestige”i akla getiren “Kâbus Sokağı”, insanın oburunu kandırmaya yönelik açgözlülüğü ve kandırılmaya açık duygusal açlığı üzerine bir öykü anlatıyor. Sınıf fark etmeksizin her insanın ruhunda derin boşluklar bulunması, vefata karşı yanıtlar araması, anne-baba travması yaşaması kıymetli bir ayrıntı. İkinci Dünya Savaşı atmosferinde geçen sinema, usul olarak o devrin ruhunu yansıtsa da algoritmalarla çevrildiğimiz günümüzde de değişen bir şey olmadığını anlatıyor aslında. Herkes birbirinin aklını okumaya çalışıyor ve herkes acı geçmişiyle hesabını kapatmak için birilerine, bir şeylere inanmaya yöneliyor ve bu atak, kendini kandırmaya kadar gidiyor. Del Toro’nun kadın-erkek ve bilim-şarlatanlık farkını gösterirken aslında berbatlığın cinsiyet ya da eğitim fark etmediğini vurgulaması ise harika. Sinemanın oyuncu takımı da öyle… Bradley Cooper, Cate Blanchett, Toni Collette, Willem Dafoe, Rooney Mara ve del Toro’nun kadim dostu Ron Perlman’ı tıpkı sinemada izlemek olağanüstü bir tecrübe. Blanchett’in ‘femme fatale’liği ve bilhassa Cooper’ın finaldeki performansı ise unutulmaz.
Dilber Ay, yürek dağlayan sesi kadar bir devir özel bir televizyonda demir parmaklıklı dekorda baht mahkûmlara sıkıntı paydaşlığı yaptığı programla da belleklerde yer etti. Hayat öyküsünün zorluklarla dolu olduğunu biliyorduk ancak fazlaca daha fazlası varmış. “Dilberay” sineması, çocukluğundan şöhrete ulaşmasına kadar uzanan o güç periyotları adım adım anlatıyor. Yaşananlar ve anlatılanlar o kadar dehşet ki bu denli trajedinin gerçekleşmiş olmasından öte, gerçek olma ihtimali bile derbeder ediyor seyredeni.
Bir ömürlük ıstırap
“Müslüm”e de imza atan Ketche, “Dilberay”ın bilhassa başlarında Müslüm’ün çocukluğunu anlattığı o sahnelere benzeyen bir dünya kuruyor. Derin yoksulluk, baba şiddeti, bakıma muhtaç kardeşler… Açıkçası ikinci bir “Müslüm” sineması seyredecekmiş üzere bir hissiyat oluşuyor birinci başta. “Müslüm” sıfırdan tepeye çıkışı anlatırken “Dilberay” neredeyse bir ömür süren ıstırabın izini sürüyor. Dilber Ay’ın başına gelenler katlanılır üzere değil. İzlerken boğuluyormuş üzere hissediyorsunuz. Buna karşın sinema, ajite etmekten kendini sakınmaya çalışıyor. Fakat bu da karakterleri karikatürize etme riskini birlikteinde getiriyor. Bilhassa erkek karakterlerde ve Dilber Ay’ın yetişkinlik periyodundaki dışavurumlarda karikatürize olma hâli belirginleşiyor. Dilber Ay’ın son devirlerine yer vermeyi tercih etmiyor sinema. örneğin o ünlü televizyon programı periyodunu hiç görmüyoruz. Tahminen sinemanın iki saati aşan müddeti ekonomik kullanılsaydı ve finali süratlice bağlanmasaydı, şablon formunda akan öykü daha nefes alabilirdi. Tahminen de bir bayan direktör, ana karakteriyle ve yaşadıklarıyla farklı yoldan empati kurup duygusu daha güçlü bir bakış yansıtabilirdi öyküye.
Kapalı yıldız Kendirci
Dilber Ay’ın yetişkin hâlini canlandıran Büşra Pekin ile ön plana çıksa da sinemanın saklı yıldızı, Ay’ın gençliğini canlandıran Zeliha Kendirci. “Müslüm” sinemasında Müslüm Gürses’in gençliğini canlandıran Şahin Kendirci’nin kardeşi olan Zeliha, duru performansıyla sineması sürüklüyor. Nursel Köse de az sahnede yer alsa da hatırda kalan oyunculardan oluyor. Sinemanın neredeyse yarısında yani 60. dakikadan itibaren gördüğümüz Büşra Pekin ise bilhassa şarkıları kendi söylemesiyle başarılı. “Dilberay”ın geçtiğimiz günlerde kaybettiğimiz Ayberk Pekcan’ın son sineması olması ve oyuncunun son sinemasını gorememesi, sinemanın duygusal yükünü katmerliyor.
“Dilberay”ı izlerken şunu düşünmeden edemiyor insan. Evet yoksulluk, şiddet herkes için epeyce güç, yaralayıcı ancak kız çocukları ve bayanlar için daima daha sıkıntı, daima daha yıkıcı.
Zihin okuma, belaya bulaşma
Akademi’nin 2018’deki ödüllerinde Paul Thomas Anderson’ın “Phantom Thread”ini ve Martin McDonagh’ın “Three Billboards Outside Ebbing, Missouri”sini geride bırakarak, kuvvetli rakipleri içinden En Güzel Sinema Oscarı’nı Guillermo del Toro imzalı, yaratık-insan aşkını anlatan “The Shape of Water/Suyun Sesi”nin kazanması şaşkınlık yaratmıştı doğrusu. Yaklaşık dört yıldır daha epey televizyona odaklanan del Toro, “Nightmare Alley/Kâbus Sokağı” ile perdeye geri döndü. Üstelik bu sefer yaratıklı sinemalarından hayli daha olgun bir yapımla…
1939 yılındayız. Stanton Carlisle’ın yolu gezici bir sirke düşer. Burada kendine iş bulur. Lakin asıl ilgisini çeken zihin okuma oyunlarıdır. Ustasının canını alma kıymetine bu işin hilelerini ve formlarını öğrenir. Sirkin genç ve tecrübesiz çalışanı Molly ile birlikte büyük kente giderek varlıklı kulüplerinde zihin oyunlarını stantlar. Psikolog Lilith Ritter ile tanışması, ona güçlü insanlardan para koparma yolunu açar fakat bu yol sandığından da tehlikelidir.
“Kâbus Sokağı”, del Toro için hem yeni tıpkı vakitte tanıdık bir proje aslında. Yeni, zira bu bir roman uyarlaması ve daha evvel perdeye gelmiş bir hikaye. Fantastik dünyalarda dolaşmayı seven sinemacı için kara sinema ve tansiyon çeşidindeki bu imal, filmografisinde çok argümanlı duruyor. Tanıdık, zira yaratıkların dünyasını evvelandiren ve berbatlığı onlardan fazla insanlarda arayan del Toro, “Kâbus Sokağı”nda tabanına kadar insan ruhunun berbatlığına odaklanıyor.
Birinci bakışta “Lili” ve “The Prestige”i akla getiren “Kâbus Sokağı”, insanın oburunu kandırmaya yönelik açgözlülüğü ve kandırılmaya açık duygusal açlığı üzerine bir öykü anlatıyor. Sınıf fark etmeksizin her insanın ruhunda derin boşluklar bulunması, vefata karşı yanıtlar araması, anne-baba travması yaşaması kıymetli bir ayrıntı. İkinci Dünya Savaşı atmosferinde geçen sinema, usul olarak o devrin ruhunu yansıtsa da algoritmalarla çevrildiğimiz günümüzde de değişen bir şey olmadığını anlatıyor aslında. Herkes birbirinin aklını okumaya çalışıyor ve herkes acı geçmişiyle hesabını kapatmak için birilerine, bir şeylere inanmaya yöneliyor ve bu atak, kendini kandırmaya kadar gidiyor. Del Toro’nun kadın-erkek ve bilim-şarlatanlık farkını gösterirken aslında berbatlığın cinsiyet ya da eğitim fark etmediğini vurgulaması ise harika. Sinemanın oyuncu takımı da öyle… Bradley Cooper, Cate Blanchett, Toni Collette, Willem Dafoe, Rooney Mara ve del Toro’nun kadim dostu Ron Perlman’ı tıpkı sinemada izlemek olağanüstü bir tecrübe. Blanchett’in ‘femme fatale’liği ve bilhassa Cooper’ın finaldeki performansı ise unutulmaz.