CatWalk
New member
Seray Şahinler – Bayburt’un bir dağ köyünde kurulan Baksı, kültürel gücün tayin ettiği coğrafyalara karşı durarak başlayan bir kültür hareketi… Prof. Dr. Hüsamettin Koçan’ın hem köklerine hem sanat dünyasına armağanı olan Baksı, vakfı, müzesi, stantları, özgün projeleri, destekçileri ve en değerlisi hem Baksılıların hem sanatseverlerin takviyesiyle 20 yılı geride bıraktı. Koçan ile hem geçen 20 yılı hem müzenin yeni standı “Kıraçta Heykel”i konuştuk.
Baksı’nın serüveni 20. yaşını kutluyor. Bir tohumdan filizlenen ve kök salan bir müze var karşımızda. 20 yıl Baksı için nasıl geçti?
20 yıl Baksı için aslında göz açıp kapayıncaya kadar geçti diyebiliriz. O kadar süratli, o kadar üretken, o kadar beklenti ve heyecan dolu ki… Düş üzere bir 20 yıl. Baksı’nın temelini attığımız vakit doğan çocukları artık görür görmez ve onların Baksı ile yaşıtlığını düşününce aslında fazlaca da uzun bir müddetymiş üzere geliyor bana. Ancak sunduğu heyecan, insan halleri, dayanışma ve adanmışlık duygusu galiba bizim ömrümüzün beraberinde en manalı 20 yılını oluşturdu.
Büyük kentlerin haricinde, nispeten sıkıntı bir coğrafyada müze kurarak kültürel bir davette bulundunuz. Baksı bu noktada sembolik ve öncü bir yerde duruyor üzere, ne dersiniz? Bu size nasıl sorumluluk yükledi?
Benim neslim sanatın hayata en geniş manada yayılmasını istek eden bir jenerasyon. Merkezlere hürmetimiz vardı ancak merkezler bizim için kâfi değildi. İnsanın olduğu her yere gitmek istiyorduk. Bilhassa benim bu hususta büyük bir inançla sarıldığım bir ana niyetim vardı. Global kültür haritalarının ürettiği düzenekler insanlara yenilik değil, elverişli trafikler sunuyor. Onların haricinde farklı alternatifler yokmuş üzere düşünülüyor. meğer insanın olduğu her yerde farklı coğrafyalar, farklı beklentiler, farklı kıssalar var ve bunları gözden kaçırmamak gerekiyor. Baksı aslında bütün bu gerçeklerden yola çıkarak, bir sanatkarın kendi öyküsüne, kendi bağlılıklarına geri dönmesi sıkıntısıdır. hayatı boyunca oğlunun sezgilerine alan açmış babaya bir teşekkür projesidir. O niçinle bu kıssa merkezin haricinde oluşuyordu ve orada kök salsın istedim. Orada kendi öykümle bir daha buluşsun istedim.
Baksı geçmişten bugüne binlerce ziyaretçiyi ağırladı. bir fazlaca değerli standa konut sahipliği yaptı ve kıymetli mükafatların sahibi oldu. 20 yıla dönüp bakınca ne görüyorsunuz, hayallerinizi gerçekleştirdiniz mi?
Başlangıçta babama teşekkür için kütüphanesi olan bir köy konağı düşünmüştük. bu biçimde dünya ölçeğinde isminden kelam ettirmesi, fazlaca sayıda mükafata paha görülmesi, büyük stantlar gerçekleştirmesi ve büyük sorunlar üstüne düşünme yeri oluşturması konusunda rastgele bir fikrimiz, beklentimiz yoktu. Biz yalnızca kazmayı vurduk, gerisinden Baksı kendi öyküsünü kendi oluşturdu. ötürüsıyla Baksı hiç planlamadığı kadar büyüdü, gelişti ve kurumsallaştı. Bunları planlamış olsaydım aslına bakarsanız bu projeyi başaramazdık. Geçmiş öykünün bitip gitmesine seyirci kalmanın da, onu yenidenlayarak gelecek hayallerinin bir kenara itilmesinin de yanlış olduğuna inanan bir bakış açısıyla, insanlara bir model önermesi olması ve herkesi etrafına çağırması Baksı’nın en büyük başarısıdır diye düşünüyorum.
Bu sefer Baksı zirvesini heykellerle kuşatıyorsunuz. “Kıraçta Heykel” Baksı’nın 20. yılında seyirciye ne söylüyor?
Heykelin kapalı alandaki büyük klâsik tarihi bana daima biraz hüzün vermiştir, hiç kımıldamadan ileti vermeye çalışması, bana bir kısıtlılık olarak gözükmüştür. halbuki heykel üç boyutuyla, farklı ışıklarla derin sözler sunabilme kapasitesine sahip. İstedim ki bizim Huykesen ağacı üzere bu heykeller de gün ışığına çıksınlar. O kıraç zirvenin üzerinden, o güzelim Soğanlı dağları görünümüne tanıklık etsinler. Ve de değişen ışıklar içerisinde bize farklı iletiler sunsunlar. Hatta o kıraçta beşerler hareket ettikçe heykelin görsel manasına katkıda bulunsunlar. Hatta oraya kar yağdığı vakit heykellerin görsel manası daha da çoğalsın. Ortamın, coğrafyanın bir kesimi olsunlar istedik. Bu da son derece enteresan bir beraberlik ortaya çıkardı. Ve bu biçimdece en yalın tabiatla sanat iç içe bir biçimde, kurgusal olmayan bir yerde beşerle buluştu.
Bundan daha sonraki maksatlarınız, planlarınız neler? Baksı’nın ikinci 20 yılında kelamı ne olacak?
Baksı’nın bitmez tükenmez bir teklifler dünyası var, sürdürülebilirlikle ilgili çalışmalarımız var. Bunlardan biri bulunduğumuz coğrafyada nadasa bırakılmış toprakların organik tarımla daha da verimli hale getirilmesi. Başkası ise bayan istihdamı. Bu bizim açımızdan son derece kıymetli bir bahis. Bayburt’ta Tabanlıoğlu Mimarlık tarafınca tasarlanan ve milletlerarası ödül sahibi Bayan İstihdam Merkezi projemizi gerçekleştirme teşebbüsü en sıcak ve öncelikli projemiz. Ayrıyeten “Güç Kadında” üst başlığını taşıyan, bayanlar dünyasından oluşan bir teşebbüsle bu projeyi ileriye taşımayı hedefliyoruz. Burayı bayanların işledikleri, yürüttükleri bir merkez haline getirmek ve bayanın ülkemizde farklı alanlardaki temsil alanını genişletmek istiyoruz. Onun için de sanat, kültür, iktisat, siyaset dünyasından adanmışlık gizemiyle donatılmış bayanları bir ortaya getirmeye dair ağır bir çalışmamız kelam konusu. Öte yandan Baksı olarak burs vermeye devam edeceğiz. Önümüzdeki dönem Yetenek Geliştirme Merkezi’nin birincisini Bayburt’ta kuracağız. daha sonra onu yaygınlaştırmayı düşünüyoruz. Mayıs ayında ise Osman Dinç’in “Gözlemevi” standını Baksı’da açacağız. Ve Türkiye’de sivil ağın genişletilmesi konusunda çalışmalar yürüteceğiz.
Anadolu’dan dünyaya seslenmek kıymetli
Anadolu’dan dünyaya sanatla seslenmek niye kıymetliydi sizce?
Anadolu’dan dünyaya seslenmek epey değerli. Zira Anadolu dünyanın en varlıklı kültür havzalarından biri. Buradaki bozkırın kendine ilişkin bir özgünlüğü olduğuna inanıyorum. Biz ona manasını yitirmiş motifler üzere bakıyoruz. halbuki o mana derinliğine her insanın ihtiyacı var. Günümüz dünyasında özgün bir şey üretmezseniz tüketici rolüne adaysınız demektir. Bu toprakların zenginliği, özgünlüğü bize üretme talihini veriyordu. Biz de oradan başlayarak cümlelerimizi kurmayı denedik. Çağımızın büyük gürültüsü ve gücü içerisinde sessizleşmeye terk edilmiş derin çeşitliliği, coşkuyu, o destansı hayatları gündeme getirmeye çalışıyoruz. Umut ediyorum ki Baksı ileride bu destanlardan biri olacaktır.
Abartılı formlar heykel olamaz
Heykelin hayli tartışıldığı bir devirdeyiz. Bilhassa Anadolu’nun farklı kentlerindeki tuhaf heykeller gündemimizde. Bu tartışmaya nasıl bakıyorsunuz?
Anadolu’muzda bu kadar büyük bir görsel gelenek bulunmasına karşın ne yazık ki kentlerimizde idareler tarafınca kitsch diye isimlendirebileceğimiz, ne idüğü belgisiz, abartı ve estetik kriterlerden mahrum birtakım formlar heykel diye öneriliyor. Bunlar aslında sanatkarların ürettikleri heykeller olamaz. Zira sanatkarın kendisi bir şey tasarladığı vakit onu ne yazık ki yöneticiler ön kısma çekmiyorlar. Ben bu formların tümüne birden bizim kent yöneticilerinin kültürel düzeyinin bir göstergesi olarak bakıyorum. Birtakım arkadaşlarımız bunlar için Türk pop art’ı olabilir mi dediler lakin toplumun ortasından gelen teklifler değil bunlar. Büsbütün yönetici sınıfın istediklerini gerçekleştirebilecek mütevazılıktaki insanlara yaptırılmış işlerdir ve bunlara heykel dememek epey yararlı olur. Baksı’daki heykellerimize gelince, bunlar büsbütün sanatkarların bilererek, isteyerek, arayarak yarattıkları formlardır. Orada kimsenin bir önerisi yahut katkısı yoktur. Ve de isteriz ki bu manada kentlerde sanatkarlara alanlar açılsın. Tahminen bu yolla kent estetiğine sanatın katkısı hayli daha uygun temsil edilir.
Baksı’nın serüveni 20. yaşını kutluyor. Bir tohumdan filizlenen ve kök salan bir müze var karşımızda. 20 yıl Baksı için nasıl geçti?
20 yıl Baksı için aslında göz açıp kapayıncaya kadar geçti diyebiliriz. O kadar süratli, o kadar üretken, o kadar beklenti ve heyecan dolu ki… Düş üzere bir 20 yıl. Baksı’nın temelini attığımız vakit doğan çocukları artık görür görmez ve onların Baksı ile yaşıtlığını düşününce aslında fazlaca da uzun bir müddetymiş üzere geliyor bana. Ancak sunduğu heyecan, insan halleri, dayanışma ve adanmışlık duygusu galiba bizim ömrümüzün beraberinde en manalı 20 yılını oluşturdu.
Büyük kentlerin haricinde, nispeten sıkıntı bir coğrafyada müze kurarak kültürel bir davette bulundunuz. Baksı bu noktada sembolik ve öncü bir yerde duruyor üzere, ne dersiniz? Bu size nasıl sorumluluk yükledi?
Benim neslim sanatın hayata en geniş manada yayılmasını istek eden bir jenerasyon. Merkezlere hürmetimiz vardı ancak merkezler bizim için kâfi değildi. İnsanın olduğu her yere gitmek istiyorduk. Bilhassa benim bu hususta büyük bir inançla sarıldığım bir ana niyetim vardı. Global kültür haritalarının ürettiği düzenekler insanlara yenilik değil, elverişli trafikler sunuyor. Onların haricinde farklı alternatifler yokmuş üzere düşünülüyor. meğer insanın olduğu her yerde farklı coğrafyalar, farklı beklentiler, farklı kıssalar var ve bunları gözden kaçırmamak gerekiyor. Baksı aslında bütün bu gerçeklerden yola çıkarak, bir sanatkarın kendi öyküsüne, kendi bağlılıklarına geri dönmesi sıkıntısıdır. hayatı boyunca oğlunun sezgilerine alan açmış babaya bir teşekkür projesidir. O niçinle bu kıssa merkezin haricinde oluşuyordu ve orada kök salsın istedim. Orada kendi öykümle bir daha buluşsun istedim.
Baksı geçmişten bugüne binlerce ziyaretçiyi ağırladı. bir fazlaca değerli standa konut sahipliği yaptı ve kıymetli mükafatların sahibi oldu. 20 yıla dönüp bakınca ne görüyorsunuz, hayallerinizi gerçekleştirdiniz mi?
Başlangıçta babama teşekkür için kütüphanesi olan bir köy konağı düşünmüştük. bu biçimde dünya ölçeğinde isminden kelam ettirmesi, fazlaca sayıda mükafata paha görülmesi, büyük stantlar gerçekleştirmesi ve büyük sorunlar üstüne düşünme yeri oluşturması konusunda rastgele bir fikrimiz, beklentimiz yoktu. Biz yalnızca kazmayı vurduk, gerisinden Baksı kendi öyküsünü kendi oluşturdu. ötürüsıyla Baksı hiç planlamadığı kadar büyüdü, gelişti ve kurumsallaştı. Bunları planlamış olsaydım aslına bakarsanız bu projeyi başaramazdık. Geçmiş öykünün bitip gitmesine seyirci kalmanın da, onu yenidenlayarak gelecek hayallerinin bir kenara itilmesinin de yanlış olduğuna inanan bir bakış açısıyla, insanlara bir model önermesi olması ve herkesi etrafına çağırması Baksı’nın en büyük başarısıdır diye düşünüyorum.
Bu sefer Baksı zirvesini heykellerle kuşatıyorsunuz. “Kıraçta Heykel” Baksı’nın 20. yılında seyirciye ne söylüyor?
Heykelin kapalı alandaki büyük klâsik tarihi bana daima biraz hüzün vermiştir, hiç kımıldamadan ileti vermeye çalışması, bana bir kısıtlılık olarak gözükmüştür. halbuki heykel üç boyutuyla, farklı ışıklarla derin sözler sunabilme kapasitesine sahip. İstedim ki bizim Huykesen ağacı üzere bu heykeller de gün ışığına çıksınlar. O kıraç zirvenin üzerinden, o güzelim Soğanlı dağları görünümüne tanıklık etsinler. Ve de değişen ışıklar içerisinde bize farklı iletiler sunsunlar. Hatta o kıraçta beşerler hareket ettikçe heykelin görsel manasına katkıda bulunsunlar. Hatta oraya kar yağdığı vakit heykellerin görsel manası daha da çoğalsın. Ortamın, coğrafyanın bir kesimi olsunlar istedik. Bu da son derece enteresan bir beraberlik ortaya çıkardı. Ve bu biçimdece en yalın tabiatla sanat iç içe bir biçimde, kurgusal olmayan bir yerde beşerle buluştu.
Bundan daha sonraki maksatlarınız, planlarınız neler? Baksı’nın ikinci 20 yılında kelamı ne olacak?
Baksı’nın bitmez tükenmez bir teklifler dünyası var, sürdürülebilirlikle ilgili çalışmalarımız var. Bunlardan biri bulunduğumuz coğrafyada nadasa bırakılmış toprakların organik tarımla daha da verimli hale getirilmesi. Başkası ise bayan istihdamı. Bu bizim açımızdan son derece kıymetli bir bahis. Bayburt’ta Tabanlıoğlu Mimarlık tarafınca tasarlanan ve milletlerarası ödül sahibi Bayan İstihdam Merkezi projemizi gerçekleştirme teşebbüsü en sıcak ve öncelikli projemiz. Ayrıyeten “Güç Kadında” üst başlığını taşıyan, bayanlar dünyasından oluşan bir teşebbüsle bu projeyi ileriye taşımayı hedefliyoruz. Burayı bayanların işledikleri, yürüttükleri bir merkez haline getirmek ve bayanın ülkemizde farklı alanlardaki temsil alanını genişletmek istiyoruz. Onun için de sanat, kültür, iktisat, siyaset dünyasından adanmışlık gizemiyle donatılmış bayanları bir ortaya getirmeye dair ağır bir çalışmamız kelam konusu. Öte yandan Baksı olarak burs vermeye devam edeceğiz. Önümüzdeki dönem Yetenek Geliştirme Merkezi’nin birincisini Bayburt’ta kuracağız. daha sonra onu yaygınlaştırmayı düşünüyoruz. Mayıs ayında ise Osman Dinç’in “Gözlemevi” standını Baksı’da açacağız. Ve Türkiye’de sivil ağın genişletilmesi konusunda çalışmalar yürüteceğiz.
Anadolu’dan dünyaya seslenmek kıymetli
Anadolu’dan dünyaya sanatla seslenmek niye kıymetliydi sizce?
Anadolu’dan dünyaya seslenmek epey değerli. Zira Anadolu dünyanın en varlıklı kültür havzalarından biri. Buradaki bozkırın kendine ilişkin bir özgünlüğü olduğuna inanıyorum. Biz ona manasını yitirmiş motifler üzere bakıyoruz. halbuki o mana derinliğine her insanın ihtiyacı var. Günümüz dünyasında özgün bir şey üretmezseniz tüketici rolüne adaysınız demektir. Bu toprakların zenginliği, özgünlüğü bize üretme talihini veriyordu. Biz de oradan başlayarak cümlelerimizi kurmayı denedik. Çağımızın büyük gürültüsü ve gücü içerisinde sessizleşmeye terk edilmiş derin çeşitliliği, coşkuyu, o destansı hayatları gündeme getirmeye çalışıyoruz. Umut ediyorum ki Baksı ileride bu destanlardan biri olacaktır.
Abartılı formlar heykel olamaz
Heykelin hayli tartışıldığı bir devirdeyiz. Bilhassa Anadolu’nun farklı kentlerindeki tuhaf heykeller gündemimizde. Bu tartışmaya nasıl bakıyorsunuz?
Anadolu’muzda bu kadar büyük bir görsel gelenek bulunmasına karşın ne yazık ki kentlerimizde idareler tarafınca kitsch diye isimlendirebileceğimiz, ne idüğü belgisiz, abartı ve estetik kriterlerden mahrum birtakım formlar heykel diye öneriliyor. Bunlar aslında sanatkarların ürettikleri heykeller olamaz. Zira sanatkarın kendisi bir şey tasarladığı vakit onu ne yazık ki yöneticiler ön kısma çekmiyorlar. Ben bu formların tümüne birden bizim kent yöneticilerinin kültürel düzeyinin bir göstergesi olarak bakıyorum. Birtakım arkadaşlarımız bunlar için Türk pop art’ı olabilir mi dediler lakin toplumun ortasından gelen teklifler değil bunlar. Büsbütün yönetici sınıfın istediklerini gerçekleştirebilecek mütevazılıktaki insanlara yaptırılmış işlerdir ve bunlara heykel dememek epey yararlı olur. Baksı’daki heykellerimize gelince, bunlar büsbütün sanatkarların bilererek, isteyerek, arayarak yarattıkları formlardır. Orada kimsenin bir önerisi yahut katkısı yoktur. Ve de isteriz ki bu manada kentlerde sanatkarlara alanlar açılsın. Tahminen bu yolla kent estetiğine sanatın katkısı hayli daha uygun temsil edilir.